Salva Sanchis

Check de pagina over Kunst/werk voor meer informatie.

Als Salva Sanchis in 1995 naar P.A.R.T.S. in Brussel komt, heeft hij in Barcelona een opleiding fysiek theater, acrobatie en vechtkunsttechnieken achter de rug. Hij beschouwt zich dan nog als een acteur die iets te leren heeft van dans, vooral omdat hij zelfs niet durft te hopen dat hij ooit een danser zal zijn. In zijn groeiproces in de school in Brussel wordt al snel duidelijk dat hij ook een vrijheid als maker nodig heeft. In de loop van de jaren heeft hij zijn kwaliteiten als danser en als choreograaf van een 20-tal werken ruimschoots bewezen. Hij ontpopte zich daarnaast als een getalenteerd pedagoog, en zet zich bij P.A.R.T.S. in als coach, lesgever en coördinator.

Tussen 2003 en 2007 is Sanchis verbonden aan Rosas als danser en vooral als co-choreograaf van Anne Teresa De Keersmaeker in onder andere Desh (2005) en Raga for the Rainy Season/A Love Supreme (2005). Rosas produceert in die periode ook eigen werk van Sanchis: Double Trio Live (2005), Ten Variations in G (2006) en Still Live (2007).  Sinds 2009 maakt Salva Sanchis deel uit van Kunst/Werk, een kunstenaarsconstellatie waartoe ook choreograaf Marc Vanrunxt behoort.

In de choreografische praktijk van Salva Sanchis vormt onderzoek naar improvisatie de kern, terwijl hij in zijn voorstellingen de relatie tussen muziek en dans – of het ontbreken daarvan –  inzet om de waarde van pure beweging uit te lichten. Vooral de manier waarop er in jazz wordt geïmproviseerd, is voor hem een ijkpunt. In 2008 mocht hij zelfs op het podium improviseren naast jazzlegende Archie Shepp. En toen hij samen met componist en jazzpianist Kris Defoort een serie workshops gaf over improvisatie aan de studenten van P.A.R.T.S., leidde dat tot een gezamenlijke performance, Action (2010), waarin dans- en muziekimpro elkaar aanstuurden. In dans was het vooral Set and Reset, het iconisch werk van Trisha Brown, en de praktijken van William Forsythe en choreograaf-pedagoog David Zambrano, die zijn kijk op improvisatie vormgaven. Buiten jazz om, werkt Salva Sanchis sinds 2008 met organist Bernard Foccroulle aan The Organ Project, een samenwerking van intussen acht afleveringen op het snijvlak tussen muziek, dans en improvisatie, op bijzondere locaties als abdijen en kerken.

Improvisatie heeft in de creaties van Sanchis niet te maken met absolute vrijheid, of met niet weten wat de volgende stap is. In het werkproces nemen de dansers vooraf vastgelegde parameters als uitgangspunt. Dat kunnen vormen zijn (cirkel, vierkant), de dynamiek (vloeiend, explosief), expressie, snelheden of tijdsduur. Daarmee gaan de dansers met elkaar in interactie, zonder dat ze bij voorbaat weten hoe dat naar een specifieke beweging of frase wordt vertaald. Die manier van werken vergt van de performers op het podium een grote concentratie en alertheid, waar je – als alles juist zit – als toeschouwer helemaal in wordt meegezogen.

The Phantom Layer (2013), waaruit dit fragment komt, is een mooi voorbeeld van de haast compromisloze integriteit waarmee Salva Sanchis zijn choreografische basics omzet naar het podium. Bij het begin van The Phantom Layer komt Salva Sanchis aan het publiek uitleggen hoe lang de voorstelling zal duren, en dat er geen muziek zal zijn, om zo de muzikaliteit van beweging en lichamen tot hun recht te laten komen. Net zoals hij dat voor de dansers doet met  zijn improvisatieparameters, schept hij zo voor de toeschouwer een kader waarbinnen die vervolgens vrij kan kijken. Na zijn toespraakje blijft de podiumruimte minutenlang leeg. In een theaterzaal vol toeschouwers creëert dat een combinatie van verwachting en spanning die je zintuigen vanzelf op scherp zet. Ook als de dansers vervolgens binnenkomen, gebeurt er weinig: ze gaan zitten, kijken de toeschouwers neutraal aan, checken de vloer, en wanneer ze daarna in een driehoek tegenover elkaar geconcentreerd naar elkaar kijken, is er nog steeds geen aanzet tot beweging. Openheid is de inzet, een gedeelde ruimte van mogelijkheden wordt tastbaar. Zodra die geïnstalleerd is, gaan de dansers in interactie, ze leiden en laten leiden. In het fragment is de tweede, geprojecteerde ruimte zichtbaar op de achterwand van de zaal waar Sanchis laag na laag projecties aan toevoegt, tot de dansers er meerdere keren verdubbeld over elkaar en zichzelf heen bewegen, en uiteindelijk de hele ruimte gaat kantelen. De projectie in deze voorstelling kun je zien als een ruimte van verdubbelde mogelijkheden, een stroom van vluchtwegen voor de gemaakte keuzes op het podium.

Het volgende fragment komt uit Sanchis’ recente voorstelling Radical Light (2016).

In Radical Light knoopt Salva Sanchis aan bij zijn eerste project Reckless Reckoning uit 1999, een samenwerking met Florence Augendre. Hij werkt hier met dezelfde minimaltechnomuziek van Joris Vermeiren en Senjan Jansen, een aangehouden 120 beats per minuut. Anders dan in zijn vorige werk is in Radical Light haast alle bewegingsmateriaal vastgelegd. Tegelijk oogt de dans alsof hij een nieuwe vrijheid heeft gevonden en puur dansplezier toelaat. Na een lange verkennende opbouw waarin de vijf dansers in typische Sanchis stop-motionstijl telkens een beweging afbreken en luisteren – naar elkaar, naar de ruimte, naar het ritme – vallen ze in het fragment samen in een zeldzame unisono. Mooi is hoe die eenvoudige stap op gelijk ritme de individuele bewegingskwaliteit van elke danser naar boven haalt . Elk op hun manier verplaatsen ze gewicht, laten ze de energie door nek en torso stromen en het ritme door hun lichaam gaan. Vanaf deze scène gaat de voorstelling voluit voor beweging, mee met de beat, en in complexe interactiepatronen tussen de dansers. Het centrale vierkant voegt een extra ritme toe aan het spel van verhoudingen tussen wie binnen, buiten of over de grens heen gaat. Salva Sanchis ontwierp ook het lichtplan. Dat transformeert het oranje vierkant op de vloer moeiteloos van battle floor naar een grond van verstilde abstractie.

AUTEUR:

LIEVE DIERCKX

Lieve Dierckx is theaterwetenschapper. Ze schrijft over dans voor verschillende media, voor theaterhuizen en choreografen.